Category: సహజ ఎరువులు

మల్యాల మండలంలోని ఒగులాపూర్‌ శివారులో అశోక్‌కుమార్‌కు ఏడెకరాల వ్యవసాయ క్షేత్రం ఉంది. ఇందులో 15 ఏళ్లుగా అల్లం, పసుపు, కూరగాయలు, పూలు, మామిడి సాగు చేస్తున్నారాయన. గతంలో పంటలకు చీడపీడలు, తెగుళ్లు సోకి తీవ్రనష్టం చవిచూశారు. ఇలా ఎందుకు జరుగుతున్నదని శాస్త్రవేత్తలు, వ్యవసాయ అధికారులను అడిగినా ఫలితం లేకపోయింది. ఏడేళ్ల క్రితం హైదరాబాద్‌ రాజేంద్రనగర్‌లోని నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ప్లాంట్‌ హెల్త్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ (ఎన్‌ఐపిహెచ్‌ఎం) సంస్థకు వెళ్లారు. సహజమైన ఎరువులు, పురుగుల మందులు వాడితే మీ సమస్యకు పరిష్కారం లభిస్తుందని వారు చెప్పారు. ఏడేళ్లుగా ఆ మార్గాన్ని అనుసరిస్తూ తక్కువ ఖర్చుతో అనూహ్య ఫలితాలు అందుకుంటున్నారు అశోక్‌ కుమార్‌. జీవామృతం, వర్మీ వాష్‌, వర్మీ కంపోస్ట్‌ తయారీ చేసి పంటలకు అందిస్తారాయన. ఆవుపేడ, ఆవు మూత్రం, పాడైన పండ్లు, పిండి గిర్నీల్లో వృథాగా ఉండే పరం పొట్టు వంటి వాటితో పాటు కోళ్లు, మేకలు, అడవి జంతువుల వ్యర్థాలతో జీవామృతం తయారుచేసి వినియోగిస్తుంటారు.

పంటలపై వేప గింజల కషాయం, వర్మీ వాష్‌, వర్టిసెల్లా, బవేరియా, ఫంగిసైడ్‌లను ప్రత్యేకంగా తయారుచేసి స్ర్పే చేయడం వల్ల ఎలాంటి చీడపీడలు పంటల దరికి చేరకుండా చేసి మంచి ఫలితాలను సాధిస్తున్నారు. మామిడి తోట మధ్యలోని ఖాళీ స్థలంలో అల్లం, పసుపు పంటలు, కూరగాయలు, పూల మొక్కలను సాగు చేసి అదనపు ఆదాయాన్ని పొందుతున్నారు. ఆయన ఏడెకరాల వ్యవసాయ క్షేత్రంలో ఒకే బోరుబావి వుంది. చుట్టుపక్కల రైతులు 200 అడుగుల లోతు బోర్లు వేశారు. ఈ రైతుకు మాత్రం 50 అడుగుల్లోనే పుష్కలంగా నీరు వస్తున్నది. బోరు బావి రీఛార్జ్‌ కావడానికి పక్కన కొండలు, గుట్టల నుంచి వచ్చే వర్షపు నీటికి అడ్డుకట్టలు వేసి ఒకచోట నిలిపి రీఛార్జ్‌ చేస్తున్నారు. దీంతో చుట్టుపక్కల రైతుల బావుల్లో కూడా నీరు పుష్కలంగా వస్తున్నది. ఇలాగే ప్రతి రైతు తమ భూములను, పంటలను, నేలను రక్షించుకోవడానికి చైతన్యవంతులు కావాలంటారు అశోక్‌కుమార్‌.

తన అనుభవాలను సాటి రైతులతో పంచుకోవడం ప్రారంభించారు అశోక్‌కుమార్‌. తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లతోపాటు తమిళనాడు, ఢిల్లీ, కర్టాటక, రాజస్థాన్‌ రాష్ట్రాల్లో ప్రస్తుతం సుమారు 2 లక్షల మంది అనుయాయులు వున్నారు. 20 వేల మంది ఆయనలా ప్రకృతి సేద్యం చేస్తున్నారు. కేవలం రైతులే కాదు. శాస్త్రవేత్తలు, వ్యవసాయ విద్యార్థులు, పలు కంపెనీల ప్రతినిధులు వచ్చి ఆయన నుంచి సాగు పద్ధతులు తెలుసుకోవడం విశేషం. రైతులను చైతన్యవంతులను చేయడానికి పుస్తకాలను ముద్రించి పంపిణీ చేస్తున్నారు. వీడియోలు రూపొందించి యూట్యూబ్‌లో అందుబాటులో ఉంచుతున్నారు.

ప్రకృతి సేద్యంతో తక్కువ ఖర్చుతో అధిక లాభాలు పొందవచ్చు. రైతులంతా ఈ మార్గాన్ని అనుసరిస్తే సాగుభూమి నిర్వీర్యం కాకుండా వుంటుంది. ప్రకృతి సిద్ధంగా పండించిన పంటలు ప్రజలకు ఆరోగ్యాన్ని పంచుతాయి. మనతో పాటు భావితరాలు క్షేమంగా వుండాలంటే ప్రకృతి సేద్యమే ఏకైకమార్గం.

• 20 శాతం అధిక దిగుబడి
• సీసీఎంబీ శాస్త్రవేత్త సృష్టి
• త్వరలో అందుబాటులోకి..

ప్రస్తుతం అందుబాటులో ఉన్న వంగడాలతో పోలిస్తే.. 20 శాతం అదనంగా దిగుబడినిచ్చే కొత్తరకం వరిని సెంటర్‌ ఫర్‌ సెల్యులర్‌ అండ్‌ మాలిక్యులర్‌ (సీసీఎంబీ) శాస్త్రవేత్త అభివృద్ధి చేశారు. ఇది ఈ ఏడాది ఖరీఫ్ కు అందుబాటులోకి వచ్చే అవకాశముంది. ఈ వంగడం తెలుగు రాష్ట్రాల్లో రైతులకు ఎంతో ఉపయోగపడనుంది. తక్కువ కాలంలో ఎక్కువ దిగుబడి ఇచ్చే పంటలు రైతులకు ఎంతో మేలు చేస్తాయి. వీటి కోసం మన దేశంలో శాస్త్రవేత్తలు పరిశోధనలు చేస్తున్నారు. సీసీఎంబీ కూడా మేలు రకం వంగడాల్లోని పది వేల రకాల జన్యువులను సేకరించి వాటి ద్వారా అధిక దిగుబడినిచ్చే వంగడాలను అభివృద్ధి చేస్తోంది. ఇందులో భాగంగా ఓ కొత్తరకం వరి వంగడాన్ని అభివృద్ధి చేశారు. ‘ప్రతి వరి రకంలోనూ ఓ ప్రత్యేకత ఉంటుంది.

ఉదాహరణకు కొన్ని వరి రకాలు త్వరగా పండుతాయి. కొన్నింటికి రకరకాల చీడపీడలను తట్టుకొనే శక్తి ఉంటుంది. వీటన్నింటికీ కారణం వాటిలో ఉండే జన్యువులు. ఆయా వరి రకాల్లో ఉన్న మంచి లక్షణాలకు కారణమైన జన్యువులను వేరు చేసి వాటి ద్వారా కొత్త రకాన్ని అభివృద్ధి చేశాం. దీనిపై ప్రస్తుతం క్షేత్ర స్థాయి పరీక్షలు జరుగుతున్నాయి. ఇవి దాదాపుగా పూర్తయినట్లే. ప్రభుత్వం నుంచి అనుమతులు వచ్చిన తర్వాత దీనిని ఈ ఏడాది మధ్యలో రైతులకు అందిస్తాం’ అని ఈ వరి రకాన్ని అభివృద్ధి చేసిన డాక్టర్‌ హితేంద్ర పటేల్‌ ఆంధ్రజ్యోతికి వివరించారు. ఏదైనా కొత్తరకం వరిని విడుదల చేసే ముందు మూడేళ్ల పాటు పరీక్షలు జరుపుతారు.

ఈ పరీక్షల్లో పర్యావరణం, ఇతర పంటలు, ప్రాణులకు ఎటువంటి హాని ఉండదని తేలిన తర్వాత దానిని మార్కెట్‌లోకి విడుదల చేయటానికి అనుమతిస్తారు. సీసీఎంబీ ఇప్పటికే వివిధ రకాల చీడపీడలను తట్టుకొనే వరిని అభివృద్ధి చేసింది. ‘పంటల విషయంలో జన్యుస్థాయిలో పరిశోధనలు చాలా కష్టం. ఎందుకంటే.. కొన్ని వేల ఏళ్ల పరిణామక్రమం తర్వాత ఈ పంటలు ప్రస్తుత స్థితికి వచ్చాయి. అంటే వాటిలో ఉండే జన్యువుల కూడా అనేక రకాల మార్పులకు లోనయ్యాయి. మేము అలాంటి మార్పులు రావటానికి కారణమైన జన్యువులను ముందుగా గుర్తిస్తాం.

ఉదాహరణకు.. ఒక రకం వరి మిగిలిన వాటి కన్నా ముందే సిద్ధమవుతోందనుకుందాం. దీనికి కారణమైన జన్యువులను మేము గుర్తిస్తాం. ఈ జన్యువులను విడదీసి వేరే రకాల్లో ప్రవేశపెడతాం. ఆ తర్వాత ఈ జన్యువులు ప్రవేశపెట్టడం వల్ల వచ్చిన మార్పులను గమనిస్తాం. ఉదాహరణకు ఎక్కువ దిగుబడినిచ్చేందుకు కారణమైన ఒక జన్యువును ప్రవేశపెడితే దాని వల్ల మొక్కకు చీడలను తట్టుకొనే శక్తి తగ్గిపోవచ్చు.. ఇలాంటి రకరకాల చర్య – ప్రతిచర్యలను గమనించిన తర్వాత కొత్త వంగడాలను అభివృద్ధి చేస్తా’ అని వివరించారు. గత ఏడాది సీసీఎంబీ సాంబమసూరిలో ఒక కొత్త రకాన్ని రైతుల కోసం విడుదల చేసింది. ‘దక్షిణ భారత దేశంలో సాంబమసూరిని ఎక్కువగా తింటారు. అందుకే మేము ఆ రకాన్ని ఎన్నుకున్నాం. కొత్తరకం వరికి కూడా ఇదే మూలం’ అని హితేంద్ర వివరించారు.

 Credits : Andhrajyothi

• యాసంగిలో వరి నాట్లకు, నాట్లు పూర్తయిన పొలాల్లో కలుపు తీసేందుకు, అంతర కృషికి, సస్యరక్షణకు రైతులు సమాయత్తమవుతున్నారు.
• ఈ తరుణంలో తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తల గురించి ఆచార్య జయశంకర్‌ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన శాస్త్రవేత్తల సూచనలివి.

స్వల్పకాలిక వరి రకాలకు నత్రజనిని మూడు సమభాగాలుగా చేసి, నాటడానికి ముందు దమ్ములోను, బాగా దుబ్బుచేసే దశలోను, అంకురం తొడిగే దశలోను, బురద పదునులో మాత్రమే సమానంగా వెదజల్లి 36-48 గంటల తర్వాత పలుచగా నీరు పెట్టాలి. మధ్య, దీర్ఘకాలిక రకాలకు నాలుగు దఫాలుగా 15-20 రోజులకు ఒకసారి నత్రజనిని వేయాలి. నత్రజనిని చివరి దఫా అంకురం దశలో వేయాలి, ఆ తర్వాత వేయకూడదు. యాసంగిలో తెలంగాణలలో ఎకరానికి 48 నుంచి 60 కిలోల నత్రజని, 24 కిలోల భాస్వరం, 16 కిలోల పొటాష్‌ వాడాలి. ప్రస్తుతం మార్కెట్‌లో లభిస్తున్న వేప పూసిన యూరియాని వాడుకోవాలి. లేకపోతే 50 కిలోల యూరియాకి 10 కిలోల వేపపిండి కలిపి 24 గంటల తర్వాత వెదజల్లితే నత్రజని వినియోగం పెరుగుతుంది. మొత్తం భాస్వరం ఎరువును దమ్ములోనే వేయాలి. ఆ తరువాత కాంప్లెక్స్‌ రూపంలో వేయకూడదు. పొటాష్‌ ఎరువును రేగడి నేలల్లో ఆఖరి దమ్ములో పూర్తిగా ఒకేసారి వేయాలి. చల్కా (తేలిక) భూముల్లో ఆఖరి దమ్ములో సగం, అంకురం ఏర్పడే దశలో మిగతా సగాన్ని వేయాలి. జింకు ధాతు లోపం వల్ల పై నుంచి మూడు లేదా నాలుగు ఆకుల్లో మధ్య ఈనె పాలిపోతుంది. ఎక్కువ లోపం ఉన్నప్పుడు ముదురాకు చివర్లలో, మధ్య ఈనెకు ఇరుపక్కల తుప్పు లేక ఇటుక రంగు మచ్చలు కనబడతాయి. ఆకులు చిన్నవిగా, పెళుసుగా మారుతాయి. మొక్కలు గిడసబారి దుబ్బు కూడా చేయవు. నత్రజని ఎరువులు వేసినప్పటికీ పైరు పచ్చబడదు. దీని సవరణకు ఒకే వరి పంట పండించే భూముల్లో ప్రతి మూడు పైర్లకు ఒకసారి లేకపోతే ప్రతి రబీ సీజన్‌లో ఆఖరి దమ్ములో ఎకరాకు 20 కిలోల జింక్‌ సల్ఫేటు వేయాలి లేదా 10 కిలోల జింక్‌ సల్ఫేట్‌ను 200-250 కిలోల పశువుల పేడతో కలిపి వేయాలి.

సన్న రకం వరికి సుడిదోమ ప్రధాన సమస్య మారింది. గత ఖరీ్‌ఫలో ఈ దోమ కారణంగా ఎంతో నష్టపోయాం. ఈ దోమను అరికట్టి వరిలో అధిక దిగుబడులు సాధించడం ఎలా?

యాసంగిలో వాతావరణం అనుకూలంగా లేకపోయినప్పటికీ రైతులు సన్న రకాల సాగు చేపట్టారు. తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ఇప్పటివరకు లక్షా 30వేల హెక్టార్లలో వరి నాట్లు వేశారు. యాభై శాతం విస్తీర్ణంలో సన్న రకాల సాగు అయిందని అంచనా. సన్న రకాలకు సుడి దోమ వ్యాప్తి చెందడానికి ప్రధాన కారణం నీరు అధికంగా పారించడం, వరి హైబ్రిడ్‌ విత్తనోత్పత్తి చేపట్టడం, పురుగు ఉధృతి తట్టుకునే రకాలు సాగు చేయకపోవడం, నత్రజని ఎరువులు అధికంగా వాడటం, తక్కువ ఉష్ణోగ్రతలు (25-30 డిగ్రీలు) ఉక్కపోత వాతావరణం, గాలిలో అధిక తేమ ఉండటం ప్రధాన కారణాలు. సన్నాలు సాగు చేసిన రైతులు వరిలో రెండు మీటర్ల వరకు ఒకసారి 20 సెంటీమీటర్ల కాలిబాటలు ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. నత్రజని ఎరువులు మూడు నాలుగు దఫాలుగా వేసుకుంటే సుడి దోమను అరికట్టవచ్చు.

హరిత విప్లవం పేరుతో మనం అనుసరిస్తున్న వ్యవసాయ విధానాలు సరికావని స్పష్టం అవుతున్నది. దేశవ్యాప్తంగా పత్తి రైతుకు అపారనష్టం కలిగించిన గులాబీ పురుగును అరికట్టడంలో శాస్త్రవేత్తలు ఎందుకు విఫలమయ్యారని ప్రశ్నించారు గో ఆధారిత సేద్యం ఉద్యమకారుడు పద్మశ్రీ సుభాష్‌ పాలేకర్‌. రైతులతో పాటు విచ్చలవిడిగా సాగుతున్న రసాయనాల వినియోగం ప్రజల ఆరోగ్యాన్ని దెబ్బతీస్తున్నది. గో ఆధారిత సేద్యమే ఈ సమస్యకు పరిష్కారం. ఒక ఆవుతో రైతు 20-25 ఎకరాలు సాగు చేయవచ్చు. అందువల్ల రైతులంతా ఆవులు కొనాలి. గత ఏడాది అప్పుల బారిన పడిన వేలాదిమంది రైతులు ఆత్మాభిమానంతో ఆత్మహత్యలు చేసుకున్నారు. ఈ విధ్వంసం ఆగాలంటే ఖర్చులేని ప్రకృతి వ్యవసాయమే శరణ్యమన్నారు పాలేకర్‌.

20 ఎకరాల బత్తాయి తోట సాగు చేస్తున్నాను. కేవలం ప్రకృతి ఎరువులు ఉపయోగిస్తున్నాను. నాణ్యమైన ఉత్పత్తులతో పాటు ఖర్చులు గణనీయంగా తగ్గించుకోగలిగాను. పెట్టుబడి లేని గో ఆధారిత సేద్యంలో ఎటువంటి ఎరువులూ వాడవలసిన అవసరం లేదు.

పశువు లేనిదే సేద్యం లేదు ఒక గ్రాము ఆవు పేడ భూమిలో కలిస్తే 300 నుంచి 500 బ్యాక్టీరియాలను ఉత్పత్తి చేస్తుంది. ఈ విషయం తెలియక లక్షల రూపాయలు ఎరువులు, పురుగుల మందులకు ఖర్చు చేసి అప్పులు మిగుల్చుకున్నాను. ఆరేళ్లుగా ప్రకృతి సేద్యం చేస్తున్నాను. ఎకరాకు రూ.9 వేల పెట్టుబడితో రూ.90 వేల ఆదాయం వస్తున్నది. పండిన ధాన్యాలను నేనే నేరుగా వినియోగదారుడికి అమ్ముతున్నాను. ఆవు పాలు అమ్మడంతోపాటు కోడెదూడలను అమ్ముతున్నాను.

రెండు తెలుగు రాష్ట్రాల్లో రైతుల ప్రయోజనం కోసం సబ్సిడీపై ఎరువులు, యంత్ర పరికరాలను ప్రభుత్వం అందజేస్తున్నది. అదేవిధంగా పెట్టుబడి లేని వ్యవసాయానికి మూలాధారమైన ఆవును ఉచితంగా రైతుకు అందజేయాలి.

నాకున్న అరెకరంలో మిశ్రమ పంటలు పండిస్తూ ఆధిక ఆదాయాన్ని పొందుతున్నా. సాళ్ల వారిగా వరి, మినుము, కంది, బొబ్బర్లు, కూరగాయలు సాగు చేస్తున్నా. ఎటువంటి రసాయనాలు వాడని పంటకు మంచి డిమాండ్‌ వుంది. కషాయాల సేద్యం వల్ల ఆర్థికంగా స్థిరపడ్డాను. రైతులంతా ప్రకృతి సేద్యాన్ని తప్పక అనుసరించాలి.

• ఉద్యమంగా దేశీ విత్తన సంరక్షణ
• 3 ఎకరాల్లో 250 పంటలు సాగు చేస్తున్న రాజు

ఆయనో ప్రకృతి సేద్య ప్రేమికుడు… విత్తన సంరక్షకుడు. భవిష్యత్‌ తరాలకు ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం లభించాలంటే దేశీ విత్తనాలతోనే సాధ్యం అని నమ్మారు. అందుకోసం అరుదైన దేశీ విత్తనాలను పరిరక్షిస్తున్నారు 3 ఎకరాల్లో 250 రకాల పంటలు పండిస్తూ ప్రకృతి సేద్యం లాభదాయకం అని నిరూపిస్తున్నారు రంగారెడ్డి జిల్లా షాబాద్‌ మండలం నాగరకుంటకు చెందిన గణపతి శివప్రసాదరాజు.

రంగారెడ్డి జిల్లా షాబాద్‌ మండలం నాగరకుంటలో మూడెకరాల విస్తీర్ణంలో వున్న వ్యవసాయ క్షేత్రం 250 రకాల అరుదైన పంటలకు నిలయం. అడవిలో మొక్కలు పెరిగిన విధంగా అన్ని పంటల్నీ కలిపి, ప్రకృతి సేద్యం చేయడం ఈ క్షేత్రం ప్రత్యేకత. ఈ ప్రకృతి వ్యవసాయ క్షేత్రంలో 40 రకాల చిక్కుడు, నల్లమిర్చి, ఎర్ర మిర్చి, 3 రకాల గుమ్మడి, 12 రకాల టమాట, 8 రకాల సొరకాయలు… ఇలా 250 రకాల పంటలు సాగుచేస్తున్నాడు శివప్రసాద రాజు.

పశ్చిమగోదావరి జిల్లా భీమవరంకు చెందిన ప్రసాదరాజు డిగ్రీ వరకు చదివారు. వ్యాపారాలు చేసి చేతులు కాల్చుకున్నారు. ఆయన దృష్టి వ్యవసాయం మీదకు మళ్లింది. 5 ఎకరాల పొలం కౌలుకు తీసుకుని గోరుచిక్కుడు, వరి సాగు చేసి అనుభవం లేక ఆర్థికంగా చాలా నష్టపోయారు. విత్తనాల నుంచి ఎరువుల దాకా దిగుబడి ఖర్చులు పెరిగిపోవడమే రైతులు నష్టపోవ డానికి కారణం అని గ్రహించారు. సాగుకు ప్రాణమైన విత్తనాలను మనమే తయారు చేసుకుని, ప్రకృతి పద్ధతుల్లో సాగు చేస్తే లాభాలు తప్పకవస్తాయని భావించారు.

2012లో నాగరకుంటలో 3.2 ఎకరాల్లో విలక్షణ సాగుకు శ్రీకారం చుట్టారు. దేశీ విత్తనాల సంరక్షణను ఉద్యమంగా చేపట్టారు. 250 రకాల పంటలను అడవిలో అన్ని రకాల చెట్లు ఎలా కలసి పెరుగుతాయో, అంతే సహజంగా… అన్ని పంటలను కలిపి సాగు ప్రారంభించారు. సీజన్‌కు అనుగుణంగా పంటలను మారుస్తున్నారు.

చీడపీడల నివారణకు కేవలం జీవామృతాన్ని పిచికారీ చేస్తున్నారు. పురుగుల ఉధృతి ఎక్కువగా వుంటే అగ్ని అస్త్రాన్ని ప్రయోగిస్తున్నారు. పంట పూత, కాయ దశలో చేపల ద్రవాన్ని బెల్లంతో కలిపి పంటలకు అందిస్తున్నారు. ప్రకృతి సిద్ధంగా ఈ రైతు పండిస్తున్న ఉత్పత్తులకు మార్కెట్‌లో మంచి ధర పలుకుతున్నది. నేను ఒక్కడినే మంచి పంటలు పండించడం కాదు.. రైతులంతా దేశీ విత్తనాలతోనే సాగు చేయాలనే లక్ష్యంతో విత్తన సంరక్షణ చేపట్టారు రాజు. ప్రకృతి ప్రేమికుడు హరినాథ్‌రెడ్డి ప్రేరణతో దేశీయ విత్తనాల ప్రాధాన్యత తెలుసుకున్నారు.

దేశమంతా పర్యటించి అరుదైన విత్తనాలు సేకరించారు. ఇప్పటివరకు 420 రకాల వరి విత్తనాలను, 250 రకాలకు పైగా కూరగాయల విత్తనాలను సేకరించారు. వాటితో విత్తనోత్పత్తి ప్రారంభించారు. మేలురకం విత్తనాలను తక్కువధరకు సాటి రైతులకు అందిస్తున్నారు. దేశీవిత్తనాన్ని పరిరక్షించే జాతీయ స్థాయి సంస్థ బీజ్‌ స్వరాజ్‌ మంచ్‌లో ఈ రైతుకు స్థానం లభించింది. జీఎం విత్తనాలకు వ్యతిరేకంగా పనిచేసే 55 సంస్థలున్న ఈ మంచ్‌లో రాజుకు స్థానం దక్కడం విశేషం.

అత్యంత ఘాటైన మిరప భూత్‌ జిలోకియను మేఘాలయ నుంచి తెచ్చి సాగు చేస్తున్నాను. ఏడు నెలల పాటు కాసే కాశీ టమాటాను చంఢీఘర్‌ నుంచి తెచ్చాను. ఇండియన్‌ వయాగ్రాగా పిలిచే నవార రకం వరి, కేన్సర్‌ను దూరం చేసే నల్లబియ్యాన్ని సాగు చేస్తున్నాను. వాటి విత్తనాలను పరిరక్షిస్తున్నాను. లక్షల సంఖ్యలో వుండే దేశీ విత్తనాలు ఇప్పుడు వేలకు పడిపోయాయి. వాటిని కాపాడుకుంటేనే మన వ్యవసాయం బతుకుతుంది. ఆ పంటలు ఆహారంగా తీసుకుంటేనే ప్రజలు ఆరోగ్యంగా వుంటారు.

ఆదిలాబాద్‌ జిల్లా తలమడుగు మండలం సాయిలింగి గ్రామం కూరగాయల సాగుకు పెట్టింది పేరు. ఈ గ్రామానికి చెందిన సన్న, చిన్నకారు రైతులంతా కూరగాయలు, ఆకుకూరలు సాగు చేస్తారు. ఇదే గ్రామానికి చెందిన తోట గణపతి – లక్ష్మి దంపతులు పెరటినే వ్యవసాయ క్షేత్రంగా మార్చుకున్నారు. భార్యాభర్తలిద్దరూ కష్టపడి పనిచేసి పాలకూర, మెంతికూర, కొత్తిమీర, చిక్కుడు, తోటకూర, గోంగూర, పుల్లగూర లను సాగు చేస్తున్నారు. గణపతి పొలం పనులు చూసుకుంటే ఆయన భార్య లక్ష్మి పండించిన పంటను ఆదిలాబాద్‌ వ్యవసాయ మార్కెట్‌కు తీసుకెళ్లి విక్రయిస్తుంది. నాణ్యమైన ఆకుకూరలు, కూరగాయలు నేరుగా విక్రయించడం వల్ల నిత్యం రెండు నుంచి మూడు వేల రూపాయలు ఆర్జిస్తున్నారు ఈ దంపతులు. ఆకు కూరలకు చీడపీడలు తక్కువ. ఫలితంగా సాగు ఖర్చులు తక్కువ. ఇద్దరూ కష్టపడి రోజంతా పనిచేస్తారు. దళారుల బెడద లేకుండా పండించిన పంటను నేరుగా వినియోగదారులకు విక్రయిస్తున్నారు. దీంతో మిగిలిన వారి కంటే అధిక లాభాలు ఆర్జిస్తున్నామని చెబుతున్నారు ఆ దంపతులు.

ఆకు కూరల సాగులో నష్టం వస్తుందన్న భయం ఉండదు. తక్కువ నీటి వసతి ఉన్న రైతులు కూడా ఆకు కూరలను నిర్భయంగా సాగు చేసుకోవచ్చు. ప్రభుత్వం ఆకు కూరలు పండించే రైతులకు ప్రోత్సాహం అందించాలి. వాణిజ్య పంటలు సాగు చేసి నష్టపోతున్న రైతులకు ఆకుకూరల సాగు మంచి ప్రత్యామ్నాయం.

సర్వత్రా సేంద్రియం

రైతులు తమ కుటుంబాలకు అవసరమైన మేరకైనా సేంద్రియ పద్ధతుల్లో పంటలు పండించాలి. బియ్యం, కూరలు సేంద్రియంగా పండిస్తే క్రమంగా రాష్ట్రమంతా సేంద్రియ సేద్యం విస్తరిస్తుంది. పుడమితల్లితో పాటు ప్రజలు కూడా ఆరోగ్యంగా వుంటారు. నేను నా పొలంలో సేంద్రియంగా పండించిన వాటినే హైదరాబాద్‌ తెచ్చుకుంటాను. సేంద్రియంతో ఖర్చులు తగ్గడంతో పాటు లాభాల కూడా పుష్కలంగా వుంటాయి.

హైదరాబాద్‌లో మంచి సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఉద్యోగం చేస్తున్నారు హరికృష్ణ. శుక్రవారం ఆఫీసు పని పూర్తయిన మరుక్షణం నుంచి ఆయన ధ్యాసంతా స్వగ్రామంలోని పొలం మీదే వుంటుంది. ఆయన అడుగులు చకచకా అటువైపు పడతాయి. పొలం చేరుకుని పైరుపచ్చల్ని చూస్తే ఆయనలో నవజీవం తొణికిసలాడుతుంది. మిగిలిన వారిలా కాకుండా వ్యవసాయాన్ని లాభసాటిగా చేయాలనుకున్నారాయన. నేలతల్లిని కాపాడుకుంటూ లాభసాటిగా సాగు చేసేందుకు సేంద్రియమే ఏకైక మార్గమని గ్రహించారు. జిల్లాలోనే తొలిసారిగా సేంద్రియ సాగుకు శ్రీకారం చుట్టారు. తాను పండిస్తున్న వరి, కొబ్బరి, కో-కో, పామాయిల్‌ సాగుకు పూర్తిస్థాయిలో సేంద్రియ ఎరువులను, క్రిమిసంహారకాలనే వినియోగిస్తున్నారు. సేంద్రియ సాగు కోసం దేశీ ఆవులను పెంచుతున్నారు. దేశీ ఆవుపాలతో మనం, ఆవు వ్యర్ధాలతో చేసే ఎరువులు, క్రిమిసంహారక మందులతో నేలతల్లి ఆరోగ్యంగా వుంటారంటారు హరికృష్ణ.

రెండు మూడు దేశీ ఆవులతో సుమారు 25-30 ఎకరాలు వ్యవసాయం చేయవచ్చు. ఇవి ఇచ్చే పాలపై వచ్చే ఆదాయం ఆవుల పోషణకు సరిపోతుంది. దేశీ ఆవులు సేంద్రియ సాగుకు ఉత్తమం. మోపురం, గంగడోలు ఉండే జాతులు యోగ్యమైనవి. సేంద్రియ సాగులో గో మూత్రం, ఆవుపేడలను నిర్ణీత ప్రమాణాల్లో వినియోగించాలి. వీటి ద్వారా జీవామృతం, ఘనామృతం, కొన్ని రకాల ఆకులు, అలములతో క్రిమిసంహారక మందులను తయారు చేసుకోవాలి. దశాబ్దాలుగా రసాయనాల వినియోగం వల్ల భూములు నిస్సారం అయ్యాయి. ఆ పంటలు తిని ప్రజలు అనారోగ్యం పాలవుతున్నారు. దీంతోపాటు సాగు ఖర్చులు భారీగా పెరిగిపోయి రైతులు తీవ్ర నష్టాల పాలవుతున్నారు. సేంద్రియ ఎరువులతో నిస్సారమైన భూమిలో కూడా సిరులు పండుతాయి. క్రిమి సంహారకాల స్థానంలో గో మూత్రానికి, వివిధ రకాల ఆకులు, కాయలు కలిపి తయారుచేసిన కషాయాన్ని పంటలపై పిచికారీ చేసి చీడపీడలను సమర్థవంతంగా నివారించవచ్చంటున్నారు హరికృష్ణ. సేంద్రియ పద్ధతుల్లో సాగు చేయడంతో పాటు సాగులో యంత్రాలను ఉపయోగిస్తూ కూలీల సమస్యను అధిగమిస్తున్నారు ఈ రైతు. సొంతంగా తయారుచేసుకున్న జీవామృతాన్ని ఫిల్టర్‌ బెడ్‌ల ద్వారా శుద్ధిచేసి డ్రిప్‌ ద్వారా కొబ్బరి, కో-కో, పామాయిల్‌ పంటలకు అందిస్తూ అద్భుతాలు చేస్తున్నారు ఈ యువరైతు. స్వాతంత్య్రదినోత్సవ వేడుకల్లో ఎక్సైజ్‌ శాఖ మంత్రి పద్మారావు చేతుల మీదుగా హరికృష్ణ సేంద్రియ సాగులో ఉత్తమ రైతుగా అవార్డు అందుకున్నారు. లాభసాటిగా సాగు చేస్తూ రైతులకు, నవ యువతకు ఆదర్శంగా నిలుస్తున్న ఆయనకు రైతునేస్తం పురస్కారం కూడా లభించింది.

• 1.2 లక్షల ఎకరాల్లో సేంద్రియ సాగు
• డిసెంబర్‌ 31 నుంచి మళ్లీ పాలేకర్‌ శిక్షణా శిబిరం

వ్యవసాయ రంగంలో కొత్త అధ్యాయానికి తెరలేస్తున్నది. ఎరువులు, క్రిమి సంహారకాలు ఉపయోగించి చేసే సేద్యంతో దిగుబడులు పెరిగినా ప్రజల ఆరోగ్యం, నేలతల్లి ఆరోగ్యం ప్రమాదంలో పడ్డాయి. దాంతో దేశ ప్రజలంతా ఇప్పుడు సేంద్రియ ఆహారంపై దృష్టి సారించారు. ఫలితంగా సేంద్రియ ఉత్పత్తులకు ఆదరణ పెరగడంతో రైతులు సేంద్రియ సేద్యం వైపు మళ్లుతున్నారు. ఆహార పంటలైన వరి, మిర్చి, జొన్న, మొక్కజొన్న, చెరకు, వేరుశనగ, మినుము, పెసర, కంది వంటి అపరాల పంటలతో పాటు కూరగాయలు, ఉద్యాన పంటలన్నీ సేంద్రియంగా పండించేలా రైతులను ప్రోత్సహించేందుకు ప్రభుత్వం నడుంకట్టింది.

సేంద్రియ పద్ధతుల్లో సేద్యం చేస్తే తప్ప వ్యవసాయానికి మంచి భవిష్యత్తు వుండదని భావించిన ప్రభుత్వం జీరో బడ్జెట్‌ న్యాచురల్‌ ఫార్మింగ్‌ చేపట్టింది. దీని అమలుకు ప్రకృతి సేద్య నిపుణుడు సుభాష్‌ పాలేకర్‌ను సలహాదారుడిగా నియమించింది. ఈ కార్యక్రమ పర్యవేక్షణకు రైతు సాధికార సంస్థను ఏర్పాటు చేసింది. మొదటి విడతలో భాగంగా 2016 – 2022 మధ్య రాష్ట్రంలోని 2వేల గ్రామాల్లో 5 లక్షల రైతులతో 5 లక్షల హెక్టార్లలో నూరుశాతం సేంద్రియ సేద్యం సాధించే కార్యక్రమాన్ని చేపట్టారు. దీని ద్వారా సన్న, చిన్నకారు రైతులకు కనీసం రూ.50 వేల వార్షికాదాయం లభించాలని నిర్దేశించారు.

గత ఏడాది రాష్ట్రంలో జీరో బడ్జెట్‌ న్యాచురల్‌ ఫార్మింగ్‌ ఆచరించిన పంటల్లో పంట కోత ప్రయోగాలు నిర్వహించగా, వరి, మినుము, మిర్చి, మొక్కజొన్న 27 శాతం నుంచి 32 శాతం అధిక దిగుబడులు నమోదైనట్లు వ్యవసాయ అధికారులు గుర్తించారు. ప్రకృతి సేద్యం చేసిన కర్నూలు, అనంతపురం జిల్లాల రైతులు గతేడాది కరవు పరిస్థితులు నెలకొన్నా, నెల రోజుల్లో వర్షాభావ పరిస్థితులను అధిగమించామని అంటున్నారు.

వర్షాభావం, అకాల వర్షాల వల్ల పంటలు దెబ్బతిని, సాగు ఖర్చులు పెరుగుతున్న నేపథ్యంలో ప్రకృతి వ్యవసాయం రైతుకు మంచి ఫలితాలు ఇస్తుందని అనేక మంది రైతులు అనుభవపూర్వకంగా చెబుతున్నారు. ప్రకృతి వ్యవసాయాన్ని రాష్ట్రంలో అమలు చేసేందుకు అజీమ్‌ ప్రేమ్‌జీ ఫిలాంద్రఫిక్‌ సంస్థతో ప్రభుత్వం ఒప్పందం చేసుకుంది.

ఇందుకు రూ.100 కోట్లు ఖర్చు చేసేందుకు ఈ సంస్థ ముందుకు వచ్చింది. అలాగే కేంద్ర, రాష్ట్ర సంస్థల ద్వారా మరో రూ.700 కోట్లు ఖర్చు చేయాలని భావిస్తున్నారు. ఆర్గానిక్‌ ఫార్మింగ్‌కు కేవలం సాంకేతిక సహకారమే కాకుండా సేంద్రియ పదార్థాల తయారీకి తగిన వస్తువులను ఇవ్వాలని అనేకమంది రైతులు కోరుతున్నారు.

సేంద్రియ సేద్యం ద్వారా రానున్న 8 ఏళ్లలో రాష్ట్రాన్ని ఆర్గానిక్‌ హబ్‌గా మార్చాలని ప్రభుత్వం భావిస్తున్నది. అందులో భాగంగా రాష్ట్రీయ కృషి వికాస్‌ యోజనలో గతేడాది 704 గ్రామాల్లో 61వేల హెక్టార్లలో 40,656 మంది రైతులు ప్రకృతి సేద్యం వైపు దృష్టి మరల్చారు. ఈ ఏడాది 972 గ్రామాల్లో ఈ పద్ధతి అమలవుతున్నది. ఇప్పటికి లక్షా 20వేల ఎకరాల్లో లక్షా 39 వేల మంది రైతులు ప్రకృతి వ్యవసాయం చేస్తున్నట్లు అధికారులు చెప్తున్నారు.

దీని అమలు కోసం 399 క్లస్టర్లు ఏర్పాటు చేశారు. ఒక్కో క్లస్టర్‌కు ఇద్దరు కమ్యూనిటీ రిసోర్స్‌ పర్సన్లు, ఒక క్లస్టర్‌ యాక్టివిస్ట్‌లను నియమించింది. సేంద్రియ వ్యవ సాయాన్ని ఆచరించి, అనుభవం గడించిన రైతులనే క్లస్టర్‌ రిసోర్స్‌పర్సన్స్‌గా రైతు సాధికార సంస్థ నియమించింది. మరో 8వేల మంది రైతులకు డిసెంబరు 31 నుంచి జనవరి 8 వరకు గుంటూరు సమీపంలోని ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయం వద్ద సుభాష్‌ పాలేకర్‌ ప్రకృతి సేద్యంపై శిక్షణ ఇవ్వనున్నారు. ప్రకృతి సేద్యం చేస్తున్న రైతులు డ్వాక్రా తరహాలో స్వయం సహాయక సంఘాలుగా ఏర్పడడం విశేషం. ప్రస్తుతం 4800 గ్రూపులు రూ.1.8 కోట్లు పొదుపు చేసినట్లు అధికారులు చెబుతున్నారు.

సేంద్రియ సాగులో ఖర్చులు తక్కువ. 2006లో ఎకరాతో మొదలు పెట్టి ఇప్పుడు మూడెకరాల్లో సేంద్రియ వరి సాగు చేస్తున్నాను. రసాయన ఎరువులతో 25-30 బస్తాల దిగుబడి వచ్చేది. సేంద్రియ ఎరువులతో 24 బస్తాల ధాన్యం వచ్చింది. ఎకరానికి రూ.10 వేల పెట్టుబడితో అనేక రెట్లు ఆదాయం లభించింది. సేంద్రియ పద్ధతి పంటకు బస్తాకు రూ.200 అదనపు ధర దక్కింది.